Mục tiêu của đầu tư giao dịch là kiếm tiền, nhưng có rất ít nhà đầu tư thực sự kiếm được tiền một cách ổn định trong thời gian dài. Tại sao chỉ một số ít nhà đầu tư có thể kiếm được lợi nhuận một cách ổn định? Mấu chốt của điều này chính là “tâm lý giao dịch chứng khoán”.
Những người liên tục kiếm được lợi nhuận trong một thời gian dài có “cách suy nghĩ” hoàn toàn khác với những người thua cuộc, kiếm được ít hơn và thua nhiều hơn. Để chinh phục thị trường chứng khoán, điều kiện đầu tiên là chinh phục chính mình!
Những điều về tâm lý giao dịch chứng khoán mà mọi nhà giao dịch nên biết
Tâm lý đầu cơ giao dịch phản ánh cảm xúc của người giao dịch trong quá trình ra quyết định. Ở một mức độ nào đó, mọi nhà giao dịch đều có những điểm giới hạn cảm xúc. Sợ hãi và tham lam là hai cảm xúc chính ảnh hưởng đến nhà giao dịch khi chúng có thể dẫn đến việc đưa ra quyết định tồi tệ, chẳng hạn như “tất tay” mua vào khi giá đang trong xu hướng lên hoặc bán tháo trong hoảng loạn.
Ngay cả khi các nhà giao dịch thành thạo kỹ năng phân tích kỹ thuật và phân tích cơ bản, nếu trái tim họ không đủ mạnh mẽ, vững vàng và dễ bị cảm xúc ảnh hưởng thì điều đó sẽ rất bất lợi cho danh mục đầu tư của họ. Đặc biệt là trong một thị trường đầy biến động như chứng khoán.
Tâm lý giao dịch trong thị trường chứng khoán đề cập đến các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến hành vi giao dịch. Cơ sở lý thuyết là cảm xúc có thể ảnh hưởng đáng kể đến quyết định của nhà giao dịch.
Ví dụ: các nhà giao dịch bị thúc đẩy bởi lòng tham có thể đưa ra các quyết định có rủi ro cao, chẳng hạn như quyết định mua ở mức cao nhất vì giá đang tiếp tục tăng. Ngược lại, nỗi sợ hãi có thể khiến các nhà giao dịch rời khỏi thị trường sớm.
Điểm mù tâm lý gây ra vấn đề giao dịch
Các nhà đầu tư thường gặp phải một số vấn đề trong đầu tư chứng khoán. Một số vấn đề thường gặp nhất đối với những trader bao gồm: Biết rằng mô hình nhập cảnh là tốt, nhưng lại đóng vị thế sớm; trước cơ hội giao dịch tốt, nhưng vì sợ thua lỗ, ngần ngại hoạt động và không đủ can đảm để tham gia thị trường; chốt lệnh sau khi thua lỗ, kỳ vọng thị trường đảo chiều; trở nên quyết liệt hơn sau khi thua lỗ;…
Có thể sẽ không có nghề nào mà phản hồi diễn ra nhanh đến vậy và khiến tâm lý của bạn phải trải qua biến động lớn như giao dịch chứng khoán. Lý do khiến các nhà đầu tư gặp phải những khó khăn này và thực hiện một số hành vi giao dịch thiếu khôn ngoan cuối cùng là do căng thẳng về tâm lý và cảm xúc.
Nhiều nhà đầu tư có thể chưa nhận thức được điều này. Họ thường nghĩ rằng họ chưa học được một phương pháp giao dịch tốt và không ngừng tìm kiếm các phương pháp khác để có thể giúp họ kiếm được lợi nhuận nhanh chóng trên thị trường chứng khoán.
Cuối cùng, khi đã mất quá nhiều cơ hội, trader lại bắt đầu phàn nàn rằng thị trường chứng khoán là một cái bẫy dành cho mọi người, hoặc bạn đặt câu hỏi liệu mình có phù hợp để giao dịch đầu tư hay không.
Trên thực tế, có rất nhiều loại hiểu lầm và điểm mù tâm lý, chẳng hạn như thành kiến xác nhận, hiệu ứng gần đây, thành kiến nhận thức muộn,… Những yếu tố này có thể khiến các nhà giao dịch không thể kiểm soát bản thân trong quá trình giao dịch. Ngay cả khi họ có đủ nghiên cứu thị trường và chiến lược giao dịch tốt, cuối cùng tâm lý và cảm xúc lại là thứ khống chế hành vi giao dịch của chính họ.
Những cảm xúc như hy vọng, tức giận, tham lam, sợ hãi,… sẽ đan xen trong giao dịch nếu bạn không thể kiểm soát được những cảm xúc này có thể dẫn đến hậu quả thảm khốc.
Tại sao hiểu được suy nghĩ của bạn lại quan trọng trong giao dịch?
Việc quá phụ thuộc vào bất kỳ cảm xúc nào trong giao dịch thường dẫn đến những quyết định phi lý. Học cách giao dịch với tư duy đúng đắn cũng quan trọng như sử dụng phân tích cơ bản hoặc biết cách đọc các chỉ báo trên biểu đồ. Bằng cách học cách hiểu và kiểm soát cảm xúc, nhà giao dịch có thể đưa ra quyết định sáng suốt và giảm thiểu thua lỗ.
Tất nhiên, việc đưa ra quyết định mà không có cảm xúc không đơn giản như người ta tưởng. Các nhà giao dịch phải đối mặt với nhiều thách thức mỗi ngày gây ra những phản ứng cảm xúc. Dưới đây là một yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý khi thực hiện giao dịch trong chứng khoán:
- Kỳ vọng không thực tế: Giao dịch không phải là phương pháp làm giàu nhanh chóng. Bất cứ ai bắt đầu giao dịch với những ý tưởng phi thực tế như vậy sẽ bị tát vào mặt. Giao dịch, giống như các kỹ năng khác, đòi hỏi phải được đào tạo liên tục qua nhiều năm thực hành.
- Thua lỗ: Ngay cả những nhà giao dịch giỏi nhất đôi khi cũng mất tiền. Đối với những người mới giao dịch, họ khó lòng chấp nhận thua lỗ trong giao dịch và muốn dựa vào trí thông minh của mình để kiếm lại lợi nhuận, điều này dẫn đến nhiều lần thất bại hơn.
- Lợi nhuận: Lợi nhuận mang lại cảm giác tuyệt vời nhưng nó cũng có thể khiến nhà giao dịch quá tự tin hoặc cảm thấy bất khả chiến bại, tạo ra ảo tưởng rằng họ sẽ không bao giờ thất bại. Điều này có thể khiến các nhà giao dịch đưa ra những quyết định rủi ro hơn, cuối cùng dẫn đến thua lỗ.
- Tâm lý thị trường và truyền thông xã hội: Phổ biến nhất là hiệu ứng bầy đàn. Hiệu ứng bầy đàn có nghĩa là tâm lý của các nhà đầu tư thường bị ảnh hưởng bởi hành vi và ý kiến của các nhà đầu tư khác. Khi hầu hết các nhà đầu tư có xu hướng đi theo xu hướng thị trường hoặc theo các nhà đầu tư khác để thực hiện giao dịch thì hiệu ứng bầy đàn sẽ xuất hiện. Các nhà giao dịch mới có thể dễ dàng bị ảnh hưởng bởi những gì mọi người nói. Sự tiêu cực trên mạng xã hội có thể khiến họ sợ hãi, dẫn đến việc bán tháo một cách hoảng loạn. Cũng sẽ không khôn ngoan nếu các nhà giao dịch mù quáng làm theo lời khuyên của một ai đó để mua một mã cổ phiếu nào đó, đặc biệt nếu họ được tài trợ và quảng cáo có tính phí.Ngoài tâm lý cá nhân, tâm lý đám đông cũng ảnh hưởng sâu sắc đến thị trường chứng khoán.
Làm thế nào để sử dụng tâm lý giao dịch phục vụ cho đầu tư tốt hơn?
Có cái nhìn dài hạn
Nhà giao dịch cần đặt ra những mục tiêu có thể đạt được. Phát triển một kế hoạch giao dịch là chìa khóa để phát triển tư duy giao dịch thành công. Kế hoạch nên bao gồm các điểm vào, điểm thoát, điểm dừng lỗ và mục tiêu dự kiến. Bám sát kế hoạch có thể giúp nhà đầu tư giữ bình tĩnh, lý trí và tránh đưa ra quyết định giao dịch bốc đồng dựa trên cảm xúc..
Kiểm soát cảm xúc và kiên nhẫn chờ đợi
Trong đầu tư chứng khoán, kiểm soát cảm xúc và sự kiên nhẫn là chìa khóa. Tâm trạng thất thường quá mức có thể dẫn đến giao dịch bốc đồng và chạy theo thị trường. Các nhà đầu tư nên học cách kiểm soát cảm xúc của mình và giữ bình tĩnh và lý trí. Hãy kiên nhẫn chờ đợi thời điểm thích hợp và đừng bị ảnh hưởng bởi những biến động và tin đồn ngắn hạn.
Học cách chấp nhận thua lỗ
Thua lỗ là một phần không thể tránh khỏi trong giao dịch. Những nhà giao dịch thành công biết cách chấp nhận thua lỗ và học hỏi từ chúng. Nỗi ám ảnh về những mất mát có thể dẫn đến suy sụp tinh thần, khiến bạn không thể đưa ra những quyết định sáng suốt. Học cách chấp nhận thua lỗ, phát triển các chiến lược dừng lỗ phù hợp và tiếp tục tập trung vào các mục tiêu dài hạn.
Không ngừng học hỏi và phát triển
Giao dịch chứng khoán là một quá trình học hỏi và phát triển không ngừng. Nhà đầu tư nên tiếp tục học hỏi kiến thức thị trường, kỹ năng phân tích và chiến lược giao dịch. Việc liên tục nâng cao năng lực chuyên môn và hiểu biết sâu sắc của một người có thể nâng cao sự tự tin và phản ứng tốt hơn trước những thách thức và thay đổi của thị trường.
Tâm lý giao dịch trong chứng khoán có khác biệt với các thị trường khác không?
Tâm lý giao dịch áp dụng cho bất kỳ loại tài sản nào, bao gồm cả thị trường chứng khoán. Con người đều giống nhau ở một mức độ nhất định, đặc biệt là khi nói đến tiền bạc. Ví dụ, hầu hết mọi người không thích mất tiền mà thích kiếm thêm tiền. Ngoài ra, nhà giao dịch bất kỳ tài sản nào cũng có cảm giác phấn khích khi lợi nhuận nối tiếp nhau.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư chứng khoán sẽ phải đối mặt với một số thách thức tâm lý đặc biệt. Thị trường chứng khoán cực kỳ biến động. Giá của một cổ phiếu có thể đã tăng gấp đôi trước khi quay trở lại điểm xuất phát, điều này có thể xảy ra chỉ trong một ngày. Biến động giá dữ dội như vậy đòi hỏi các nhà giao dịch phải suy nghĩ nhanh chóng và có tính kỷ luật cao.
Ví dụ, một nhà giao dịch chuyên nghiệp sẽ không hấp tấp mua một cổ phiếu “hot” đang tăng giá nhanh chóng chỉ vì mọi người đang bàn tán về nó, anh ta cũng sẽ không mạo hiểm toàn bộ số tiền của mình chỉ vì thị trường sẽ tăng giá vào một ngày nào đó.
Cảm xúc là những cạm bẫy phổ biến nhất trong giao dịch chứng khoán. Học cách quản lý cảm xúc bằng cách hiểu rõ suy nghĩ và các yếu tố kích hoạt cảm xúc là một kỹ năng quý giá có thể ngăn bạn theo đuổi lợi nhuận quá mức hoặc hoảng loạn và thanh lý toàn bộ danh mục đầu tư của mình.
Cuối cùng, để trở thành một nhà giao dịch giỏi đòi hỏi nhiều năm nghiên cứu và thực hành liên tục. Không có con đường tắt hay thủ thuật nào để làm giàu thông qua giao dịch. Hãy thực hiện theo một chiến lược phù hợp với tình hình tài chính của bạn, thực hành nó và đừng để nỗi sợ hãi hay lòng tham khiến bạn đưa ra những quyết định khác thường.
